پوکی استخوان به چه معناست؟
پوکی استخوان یک فرآیند طبیعی در سالمندان است که در آن استخوان شکننده و ضعیف شده و استعداد به شکستگی ایجاد می شود.
این بیماری در طی چند سال به آهستگی پیشرفت می کند و متاسفانه وقتی تشخیص داده میشود که منجر به شکستگی با ضربات بسیار ناچیز می گردد.
شایع‌ترین شکستگی های ناشی از پوکی استخوان در مچ دست لگن و ستون فقرات می باشد.
تشخیص به موقع پوکی استخوان باعث افزایش طول عمر و کاهش عوارض ناشی از شکستگی و همینطور صرفه جویی در هزینه‌های درمان خواهد بود .
علت پوکی استخوان چیست؟
استخوان یک عضو زنده در بدن می باشد و به طور خودکارهرگونه شکستگی و آسیب را ترمیم می کند.
تا سن ۳۰ سالگی ساخت و ساز استخوان بیشتر از مقدار از دست دادن استخوان می باشد یعنی تولید استخوان بیشتر از خوردگی استخوان است و در نتیجه هر چه سن تا ۳۰ سالگی بالا می رود توده استخوانی نیز بیشتر می شود .
بعد از سن ۳۰ سالگی از دست دادن توده استخوانی بیشتر می شود و در نتیجه به تدریج سال به سال پوکی استخوان بیشتر میشود و در سنین بالای ۶۵ سالگی در افراد طبیعی باعث از دست دادن قسمت اعظم استخوان و در نتیجه استعداد به شکستگی ایجاد می شود.
بنابراین حداکثر توده استخوانی در سنین ۳۰ سالگی می باشد .
عوامل موثر در پوکی استخوان
سن
پوکی استخوان در سنین بالا شایع تر می باشد.
جنسیت
پوکی استخوان در خانم ها بیشتر از آقایان می باشد.
سابقه فامیلی
پوکی استخوان در افرادی که سابقه پوکی استخوان (مخصوصا سابقه ی مادری) دارند بیشتر است.
وزن
پوکی استخوان در افراد لاغر بیشتر میباشد.
عوامل هورمونی موثر در پوکی استخوان
هورمون های جنسی در مردان و زنان باعث افزایش تراکم استخوان شده بنابراین کاهش این هورمون ها به هر دلیلی که باشد چه مردان و چه زنان را مستعد پوکی استخوان می کند.
هورمون های تیروئید
پرکاری تیروئید یکی از عوامل ایجاد کننده پوکی استخوان می باشد
هورمون های دیگر از جمله هو پرکاری غده پاراتیروئید و پرکاری غده آدرنال نیز باعث پوکی استخوان میشود .
تاثیر رژیم غذایی در پوکی استخوان
کاهش مصرف کلسیم از علل عمده پوکی استخوان می باشد.
کمبود ویتامین دی و همینطور کمبود منیزیم نیز فرد را در معرض پوکی استخوان قرار می دهد.
اعمال جراحی گوارش و همینطور اختلالات گوارشی به دلیل اختلال در جذب کلسیم و ویتامین ها می تواند از عوامل مستعد کننده پوکی استخوان باشد.
رژیم های غذایی سخت چه در مردها و چه در زن ها باعث استعداد به پوکی استخوان میشود.
استروئید ها و داروها
داروهایی مثل کورتون ها داروهای تشنج رفلاکس معده کانسس و همینطور به داروهای پیوند کلیه و غیره از علل دیگر پوکی استخوان است.
بیماری های مستعد کننده پوکی استخوان
تمام بیماری های مزمن از جمله بیماریهای روماتیسمی مثل روماتیسم مفصلی و لوپوس باعث استعداد به استئوپروز یا پوکی استخوان می شود .
اکثر بیماری های مزمن از جمله سرطان ها عفونت ها از عوامل مستعد کننده استئوپروز یا پوکی استخوان میباشد .
داروها مثل کورتون ها هپارین و داروهای ضد تشنج و همینطور داروهای ضد سرطان از عوامل مستعد کننده به استئوپروز یا پوکی استخوان میباشد.
لازم به ذکر است که لاغری شدید، سوءتغذیه و فضانوردی از جمله سایر عوامل استئوپروز یا پوکی استخوان می باشند.
تشخیص پوکی استخوان
در بسیاری اوقات پوکی استخوان علامتی ندارد که فرد متوجه شود، بنابراین به بانوان بالا ۶۵ سال و مردان بالای ۷۰ سال توصیه به انجام تراکم استخوان می شود، البته در برخی شرایط و در صورت وجود ریسک فاکتورهای خاص که فرد را در معرض شکسستگی استخوان قرار بدهند، به انجام تست سنجش تراکم استخوان در سن کمتر از ۶۵ سال نیز توصیه می شود که این ریسک فاکتورها شامل مصرف سیگار و الکل، وزن کمتر از ۵۸ کیلوگرم، استفاده از استروییدها به مدت طولانی، بزرگسالان مبتلا به بیماری هایی که باعث از بین رفتن استخوان می شود، یائسگی زودرس و سابقه شکستگی استخوان بدون وجود ضربه است.
درد پوکی استخوان
پوکی استخوان به خودی خود دردناک نبوده اما شکستن استخوان در اثر پوکی استخوان دردناک می باشد، معمول ترین شکستگی استخوان در این بیماری شکستن استخوان های ستون فقرات می باشد.
درمان پوکی استخوان
- برای درمان خوراکی پوکی استخوان از قرص های بیس فسفونات یا همان آلندرونات استفاده میشود که استئوفوس نیز نامیده میشود این داروها معمولاً ۵ سال استفاده می شود و بیشتر از آن اثر بخشی خاصی ندارد.
- در مواردی که پوکی استخوان شدید می باشد یا شکستگی واضح وجود دارد حتماً باید از داروهای تزریقی استفاده نمود.
- رژیم غذایی و ورزش مهمترین عوامل درمان پوکی استخوان می باشند که از جمله آنها مصرف میزان مناسبی از کلسیم و ویتامین D بوده که کلسیم را می‌توان از غذا یا دارو دریافت نمود ولی ویتامین دی راحتماً باید از طریق خوراکی با قرص ویتامین دی، جایگزین کرد.
- ورزش مخصوص پیاده روی باعث بالا رفتن تراکم استخوان به شکل مناسبی می شود لذا همیشه در همه افراد مخصوصا سالمندان توصیه به پیاده روی می شود.
- به ندرت بعضی مکمل های دیگر از جمله ویتامین c منیزیم و سلنیوم و برخی ویتامین های دیگر نیز ممکن است در تراکم استخوان نقش داشته باشد ولی به طور روتین برای درمان توصیه نمی شود.
