پسوریازیس یا صدف چیست؟
پسوریازیس یا صدف یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث افزایش سرعت ساخت سلول های پوستی می شود.این افزایش سرعت باعث ایجاد لکه ها (فلس) روی سطح پوست می شود.
التهاب و سرخی در اطراف این لکه ها بسیار شایع می باشد.این پوسته ها معمولا سطحی به رنگ سفید – نقره ای دارند که در عمق قرمز رنگ هستند.همچنین ممکن است ترک خورده و خونریزی کنند.
تغییر پوست انسان تقریبا 30 روز به طول می انجامد ولی در افراد مبتلا به پسوریازیس این چرخه درچند روز اتفاق می افتد. بنابراین سلول های پوستی وقت کافی برای افتادن وجایگزین شدن ندارند.
در افراد مبتلا به پسوریازیس این لکه ها ممکن است هر جای بدن اتفاق بیفتند ازجمله:
- دست ها
- پاها
- گردن
- پوست سر
- صورت
البته انواع دیگری از پسوریازیس می تواند ناخن ها ، دهان و اطراف ناحیه تناسلی را تحت تاثیر قرار دهد.
طبق آمار به دست آمده ، حدود 7.4 میلیون نفر از جمعیت ایالات متحده ، پسوریازیس دارند. پسوریازیس مرتبط با بیماری های زیر می باشد یعنی افرادی که مبتلا به پسوریازیس هستند ممکن است شرایط زیر را داشته باشند یا این شرایط به مرور به وجود بیایند:
- دیابت نوع 2
- سندرم روده ی تحریک پذیر
- بیماری های قلبی
- آرتریت پسوریاتیک
- اظطراب
- افسردگی
آمار پسوریازیس
پسوریازیس ممکن است در هر سنی شروع شود ولی بیشتر در بزرگسالی تشخیص داده می شود که میانگین سن تشخیص از 15 تا 35 سالگی می باشد.بنا بر نتایج سازمان جهانی بهداشت حدود 75 درصد از مبتلایان پسوریازیس قبل از 46 سالگی تشخیص داده می شوند.پس از آن،اوج تشخیص در افراد بین 55 تا 65 سال می باشد.
بنابر نتایج، تعداد مبتلایان زن و مرد با هم برابر بوده.افرادی که سابقه ی خانوادگی دارند بیشتر در معرض ابتلا هستند.هرچند بسیاری از افراد مبتلا،هیچ سابقه ی خانوادگی نداشته اند.برخی از افراد با سابقه ی خانوادگی نیز ممکن است مبتلا به پسوریازیس نشوند.
انواع مختلف پسوریازیس
5 نوع پسوریازیس وجود دارد که عبارتند از:
پسوریازیس پلاکی
پسوریازیس پلاکی شایعترین نوع پسوریازیس می باشد .طبق آمار ایالات متحده حدود 80 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس ، از این نوع هستند.این نوع باعث ایجاد لکه های قرمز و نقاط ملتهب در نواحی پوست می شود که اغلب با لایه ی سفید-نقره ای پوشیده شده اند.این پلاک ها در نواحی آرنج ،زانو و کف سر بیشتر هستند.
پسوریازیس خالدار
پسوریازیس خالدار در دوران کودکی شایع می باشد . این نوع پسوریازیس باعث ایجاد ناحیه های کوچک و صورتی رنگ می شود. بیشتر در مچ دست ، بازو ها و پاها مشاهده می شود. این ناحیه ها معمولا عمیق نیستند و مانند پسوریازیس پلاکی رشد نمی کنند.
پسوریازس پوسچولار
پسوریازیس پوسچولار بیشتر در بزرگسالان مشاهده می شود و باعث ایجاد تاول های چرکی و نواحی عریض قرمز و ملتهب روی پوست می شود.پسوریازیس پوسچولار معمولا در قسمت های ریز بدن مانند دست ها و پا ها می شود ولی ممکن است در تمامی قسمت های بدن پخش شده باشد.
پسوریازیس معکوس
پسوریازیس معکوس باعث ایجاد نواحی ملتهب و قرمز روشن می شود.لکه های پسوریازیس معکوس در زیربغل، سینه،کشاله ی ران یا اطراف ناحیه ی تناسلی می شود.
پسوریازیس اریترودرمیک
پسوریازیس اریترودرمیک بدترین و نادر ترین نوع پسوریازیس می باشد. این نوع معمولا قسمت های وسیع و بزرگی از بدن را به یکباره تحت تاثیر قرار می دهد و پوست مانند آفتاب سوختگی دیده می شود.نواحی معمولا در ابعاد بزرگ رشد می کنند و به احتمال زیاد فردی که این علائم را دارد ، تب کرده و یا بسیار بدحال می شود.
این نوع از پسوریازیس برای فرد خطرناک بوده و باید فورا به پزشک مراجعه کند.
علائم پسوریازیس
علائم پسوریازیس در افراد مختلف ، تفاوت دارد همچنین بستگی به نوع پسوریازیس دارد. نواحی پسوریازیس می توانند کوچک باشند یا بخش بزرگی از بدن را پوشش داده باشند.
رایج ترین علائم پسوریازیس پلاکی عبارتند از:
- قسمت های قرمز، ورم کرده و ملتهب پوست
- پلاک های سفید-نقره ای روی قسمت های قرمز
- پوست خشکی که ممکن است ترک خورده و خونریزی کند
- درد اطراف لکه ها
- خارش و سوزش در اطراف لکه ها
- ناخن های چاله دار ضخیم
- مفاصل دردناک و متورم
البته ممکن است هر شخصی علائم بالا را تجربه نکند.حتی برخی از افراد بسته به نوع پسوریازیس علائم کاملا متفاوتی را تجربه میکنند.
اکثر مبتلایان پسوریازیس،علائم دوره ای را تجریه میکنند. این دوره ها ممکن است باعث ایجاد علائم شدید برای مدت چند روز تا چند هفته باشد و بعد این علائم تقریبا از بین می روند و خوب می شوند.پس از آن ممکن است بعد از چند هفته،دوباره این علائم ظاهر شوند که اگر بیماری تشدید شود،ممکن است علائم زود تر برگردند.بعضی اوقات ممکن است علائم پسوریازیس به طور کامل از بین بروند
وقتی بیمار علائمی ندارد یعنی در دوران بهبودی است.اما این به این معنی نیست که علائم بر نمیگردند.
آیا پسوریازیس واگیر دار است ؟
برخلاف تصور بسیاری از افراد،پسوریازیس واگیر دار نیست و بیمار نمی تواند شرایط پوستی را انتقال دهد.همچنین لمس لکه های پسوریازیس خطری برای ابتلای افراد دیگر ندارد.
علت پسوریازیس چیست ؟
پرشکان هنوز علت دقیق پسوریازیس را کشف نکرده اند.اما با توجه به تحقیقات انجام شده،دو دلیل وجود دارد که عبارتند از ژنتیک و سیستم ایمنی.
1. سیستم ایمنی
پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی می باشد و بیماری خودایمنی نتیجه ی حمله ی سیستم ایمنی بدن علیه خودش است.در پسوریازیس گلبول های سفید که به عنوان سول های T شناخته می شوند،اشتباهی به سلول های پوست حمله می کنند.
گلبول های سفید در اصل وظیفه ی حفاظت از بدن در مقابل باکتری و عفونت ها را دارند.این حمله ی اشتباه به سلول های پوست،باعث افزایش سرعت ساخت سلول های پوستی می شود و این امر سبب می شود که سلول های پوستی جدید،سریع ساخته شده و به سمت بالای سطح پوست رانده می شوند و بلند می شوند.
نتیجه ی آن پلاک هایی می باشد که پسوریازیس نامیده می شوند.همچنین سرخی و التهاب نتیجه ی این حلات به سلول های پوست می باشند.
2. ژنتیک
برخی افراد، ژن هایی که باعث ابتلا به پسوریازیس می شوند را به ارث می برند. اگر در خانواده ی شما فردی مبتلا به پسوریازیس می باشد، احتمال ابتلای شما نسبت به مردم دیگر بالاتر است. هرچند درصد افرادی که پسوریازیس دارند و سابقه ی خانوادگی نیز دارند، کم است. حدود 2 تا 3 درصد افراد با سابقه ی ژنتیکی مبتلا به پسوریازیس می شوند.
تشخیص پسوریازیس
دو روش برای تشخیص پسوریازیس وجود دارد:
1. آزمایش فیزیکی
پزشکان قادر به تشخیص پسوریازیس با مشاهده ی لکه ها می باشند.علائم پسوریازیس معمولا واضح بوده و دکتر به راحتی آن ها را از بیماری های دیگر تشخیص می دهد.در طول آزمایش سعی کنید اطلاعات لازم را در اختیار پزشک قرار دهید.
2. نمونه برداری
اگر دکتر نتوانست از پسوریازیس اطمینان حاصل کند و احتمال بیماری های دیگر وجود داشته باشد، نمونه برداری تجویز می شود. نمونه برداری به این صورت است که در آزمایشگاه نمونه ی ریزی از پوست با میکروسکوپ بررسی می شود و نتیجه ی پسوریازیس برگردانده می شود. پس از آن پزشک معالج با توجه به نتیجه، درمان مناسب را پیشنهاد می کند.
در این بیماری ممکن است اسید اوریک خون بالا رفته و با نقرس اشتباه گرفته شود.
عوامل تشدید کننده ی پسوریازیس
تشدید کننده های پسوریازیس می توانند باعث عود زودتر علائم شوند. بسیاری از بیماران، این سوال را میپرسند که چه چیزی پسوریازیس را بدتر می کند؟ این موارد ممکن است در هر بیمار متفاوت باشد ولی رایج ترین تشدید کننده های پسوریازیس عبارتند از:
1. استرس
معمولا استرس زیاد باعث عود علائم پسوریازیس و تشدید آن می شود. بیماران بهتر است سعی کنند استرس را مدیریت کنند.
2. الکل
مصرف الکل می تواند باعث ایجاد دوره های مکرر پسوریازیس شود. بنابر این توصیه می شود از مصرف الکل اجتناب کنید.
3. آسیب دیدگی
تصادف، بریدگی یا خراش می توانند باعث ایجاد علائم دوباره ی پسوریازیس شوند. سوختگی مقابل آفتاب نیز می تواند باعث همین نتیجه شود.
4. مواد دارویی
برخی دارو ها یا مواد شیمیایی می توانند باعث تشدید پسوریازیس شوند مانند:
- لیتیوم
- دارو های ضد مالاریا(مانند داروی هیدروکسی کلرکین)
- دارو های فشار خون
باید در نظر داشت که کورتون های با دوز بالا ممکن است باعث تشدید علائم پوستی شود.
5. عفونت
همانطور که گفتیم پسوریازیس نتیجه ی دلیل حمله ی اشتباه سیستم ایمنی بدن علیه سلول های پوست می باشد. اگر فرد دچار عفونت یا بیماری ای شود، سیستم ایمنی تقویت می شود تا با عفونت مبارزه کند که این قوی شدن سیستم ایمنی باعث تشدید پسوریازیس نیز می شود.
درمان پسوریازیس
پسوریازیس درمان قطعی ندارد. هدف ازدرمان کاهش دادن التهاب و لکه ها، کاهش سرعت رشد سلول های پوستی و از بین بردن پلاک ها می باشد. درمان پسوریازیس به 3 دسته تقسیم می شود.
درمان های موضعی
در بیماران پسوریازیس که علائم خفیف دارند درمان موضعی استفاده می شود به این صورت که کرم ها و پماد ها به صورت موضعی برای کاهش علائم پسوریازیس خفیف استفاده می شوند.
این درمان های موضعی و پماد ها شامل موارد زیر می شوند:
- کورتیکوستروئید موضعی
- رتینوئید موضعی
- آنترالین
- خانوهده ی ویتامین D
- سالسیلیک اسید
درمان های سیستمیک
در بیماران با پسوریازیس ملایم یا شدید و یا بیمارانی که از روش های دیگر درمان نشده اند ممکن است نیاز به داروهای خوراکی یا تزریقی باشد.این دارو ها شامل:
- متوترکسات
- سیکلوسپورین
- دارو های بیولوژیک مثل آلتبرل و سینورا
- رتینوئید
معمولا با ترکیب درمان های موضعی و سیستمیک تحت نظر پزشک،بیماران نتیجه ی خوبی می گیرند.
پس از بهبودی علائم ،پزشک دارو ها را به تدریج کاهش داده و به دوز حداقل برای پیشگیری از عود اکتفا می شود.
دارو های پسوریازیس
رایج ترین داروهای خوراکی و تزریقی برای پسوریازیس عبارتند از:
داروهای بیولوژیک
این نوع دارو ها سیستم ایمنی را اصلاح می کنند و به نوعی فعالیت افسارگیسخته ی سیستم ایمنی را محدود می کند.
رتینوئید
این دارو ها رشد سلول های پوست را کاهش می دهند. از عوارض آن می توان به ریزش مو و یا التهاب لب ها اشاره کرد. زنان باردار نباید از این دارو استفاده کنند.
سیکلوسپورین
سیکلوسپورین فعالیت سیستم ایمنی بدن را به کل ضعیف می کند و فرد دچار ضعف سیستم ایمنی بدن می شود که این یعنی ممکن است به سادگی بیمار شود. از عوارض آن مشکلات کلیوی و فشارخون بالا می باشد.
متوترکسات
متوترکسات مانند سیکلوسپورین فعالیت ایمنی بدن را کاهش می دهد ولی عوارض کمتری دارد و در بلندمدت می تواند باعث مشکلاتی شود مانند آسیب کبدی و کاهش گلبول های سفید و قرمز خون.
دارو های غیر موثر در پسوریازیس
باید در نظر داشت تعداد زیادی از مواد گیاهی با ادعای به درمان ، برای این بیماری غیرموثر بوده و اهداف سودجویانه دارد (مانند گانودرما)
رژیم غذایی در پسوریازیس
پسوریازیس با غذا های خاص درمان نمی شود ولی می توان با رژیم غذایی بهتر علائم آن را کاهش داد. 5 روش زیر برای کاهش علائم پسوریازیس و عود آن پیشنهاد می شود:
1. کاهش وزن
اگر فرد چاقی هستید، کاهش وزن می تواند شدت بیماری را کاهش دهد همچنین باعث تاثیر بیشتر درمان پسوریازیس می شود. هنوز علت رابطه ی بین وزن و پسوریازیس مشخص نیست ولی کاهش وزن تاثیر مناسبی در سلامت افراد دارد.
2. غذا های سالم بخورید
سعی کنید مصرف چربی را به حداقل برسانید
مصرف امگا3 را افزایش دهید که در غذا هایی مانند ماهی ها فراوان می باشد
3. غذا های تشدید کننده ی پسوریازیس را مصرف نکنید
پسوریازیس باعث التهاب می شود. برخی از غذا ها نیز همین تاثیر را دارند از جمله:
- گوشت قرمز
- شکر تصفیه شده
- غذا های فرآوری شده
- محصولات لبنی
4. از مصرف نوشیدنی های الکلی اجتناب کنید
مصرف الکل می تواند احتمال عود پسوریازیس را افزایش دهد. پس توصیه می شود از مصرف نوشیدنی الکلی اجتناب کنید.
5. ویتامین مصرف کنید
مصرف ویتامین به صورت قرص یا در رژیم غذایی را افزایش دهید. اگرچه شاید در غذاهایتان ویتامین کافی مصرف می کنید ولی بهتر است تحت نظر پزشک از قرص های ویتامین نیز استفاده کنید.
پسوریازیس و آرتریت
حدود 30 درصد از مبتلایان پسوریازیس، دچار آرتریت پسوریازیس می شوند که بحثی در حوزه ی روماتولوژی می باشد. این نوع آرتریت باعث التهاب، ورم و درد در مفاصل می شود. آرتریت پسوریاتیک ممکن است با روماتیسم یا نقرس اشتباه گرفته شود که دکتر روماتولوژی با بررسی پلاک ها می تواند به تشخیص آرتریت پسوریاتیک پی ببرد.
این نوع آرتریت مانند پسوریازیس مزمن می باشد و ممکن است علائم آن در رفت و آمد دوره ای باشند یا ممکن است به صورت دائمی ادامه پیدا کند وعلائم ثابت باشند. ممکن است نوع پوستی بر نوع مفصلی تقدم داشته باشد یا برعکس. یا هر دو به طور همزمان باشند.
این بیماری بیشتر انگشتان مفاصل دست و پا را تحت تاثیر قرار می دهد ولی ممکن است کمر، مچ دست یا مچ پا را نیز درگیر کند.
بیشتر افرادی که به آرتریت پسوریاتیک مبتلا هستند، پسوریازیس دارند. ولی ممکن است فردی این مشکلات مفصل را داشته باشد و پسوریازیس برایش تشخیص داده نشود. افراد این دسته معمولا سابقه ی خانوادگی پسوریازیس دارند.
درمان های آرتریت پسوریاتیک می توانند درد را کاهش داده، علائم را کم کنند و حرکت مفاصل را راحت تر کنند. همانند پسوریازیس به مبتلایان آرتریت پسوریاتیک توصیه می شود که عمل های تشدید کننده های پسوریازیس را به حداقل برسانند. تشخیص و درمان زود این نوع آرتریت می تواند بسیار مفید بوده و از خطر های آتی مانند آسیب به مفاصل جلوگیری کند.
جمع بندی
زندگی با پسوریازیس ممکن است سخت باشد ولی با راه حل های صحیح می توانید از عود آن جلوگیری کنید یا آن را به تعویق بیندازید. چهار روش خلاصه برای این امر عبارتند از:
- رژیم غذایی
- مصرف دارو ها
- مدیریت استرس
- سلامت روان
