فیبرومیالژی ( Fibromyalgia) سندرمی است که بیمار مبتلا به آن دردهای منتشر و مزمن در همه جای بدن دارد و در معاینه نیز نقاط حساس به فشار در قسمت های مختلف بدن وجود دارد. واژه فیبرومیالژی به معنی درد در عضلات لیگامان ها (رباط ها) و تاندون ها (زردپی ها) استت. اختلالات خواب و خستگی و علایم همراهی مانند افسردگی و اضطراب زمینه ای هستتند که تقریبا
همیشه در فیبرومیالژی وجود دارند گرچه این علایم اختصاصی نیستند و در بیماری های دیگر هم دیده می شوند. کلمه فیبرومیالژی از سه جز، فیبر (بافت) سازنده تاندون ها و رباطها، می (عضله) و الژی (درد) ساخته شده است که به معنای حس درد در تاندون ها و عضلات می باشد.
علت اینکه به این ناراحتی سندرم گفته میشود این است که در فیبرومیالژی، مجموعه ای از نشانه ها و علایم به همراه یکدیگر و بدون علت و دلیل مشخصی وجود دارند. در حقیقت فیبرومیالژی نوعی از آرتریت نیست، زیرا در مفاصل، یا عضلات و سایر بافتها هیچ التیابی وجود ندارد. اما به هرحال چون در فیبرومیالژی، درد و اختلال در عملکرد مفاصل و بافتهای دیگر وجود دارد در زمره ناراحتی های روماتیسمی قرار می گیرد. فیبرو میالژی یک ناراحتی اکثرا گیج کننده است که بخوبی هم شناخته نشده است. چون علایم فیبرومیالژی بسیار شایع بوده و نتایج همه آزمایشات در بیماران تقریبا طبیعی است، در گذشته بسیاری از پزشکان این ناراحتی را به عنوان یک عارضه خاص قبول نداشتند اما مطالعات پزشکی نشان داده است که فیبرمیالژی وجود دارد و شیوع آن در جوامع مختلف بین 2 تا 5 درصد گزارش شده است. نتایج یک مطالعه که توسط مرکز تحقیقات روماتولوژی انجام شده است شیوع فیبرومیالژی را در شهر تهران 69 درصد جمعیت مطالعه شده گزارش کرده است. معمولاً زنان در سنین 30 تا 50 سالگی مبتلا به فیبرومیالژی می شوند و اکثر مبتلایان به این سندرم خانم هستند.
فیبرومیالژی می تواند به تنهایی و بدون وجود بیماری های دیگر وجود داشته و یا به همراه بیماریهای دیگر از جمله بیماریهای روماتیسمی مانند آرتروز (اوستئوآرتریت)، آرتریت روماتوئید، لوپوس یا اسپوندیل آرتریت آنکیلوبانت دیده شود. گرچه فیبرومیالژی علاج قطعی ندارد ولی بیماری پیشرونده ای هم نیست بدین معنی که در طول زمان بدتر نمی شود و عوارض شدید و مرگ و میر ندارد. با یک برنامه درمانی شامل ورزش، استراحت، برطرف کردن استرس، یادگرفتن چگونگی کنار آمدنبا علایم و دارودرمانی بیماران مبتلا به فیبرومیالژی می توانند زندگی راحت تر و مفیدی داشته باشند.
علت فیبرومیالژی
هنوز علت یا علل غیبرومیالژی معلوم نیست.بر مبنای یک تئوری اگر فردی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری است در معرض یک یا چند عامل محیطی خاص قرار گیرد، علایم پیدا می شوند. بسیاری از بیماران شروع فیبرومیالژی را به یک عامل استرس زا نسبت می دهند از قبیل یک حادثه مانند تصادف اتومبیل، یک بیماری با تب، یک عمل جراحی و یا استرس های مداوم روانی که گاهی از دوران بچگی وجود داشته است. بعضی از تغییراتی که در بیماران فیبرومیالژی وجود دارد و ممکن است بعضی از علایم را اینجا کنند اکنون شناخته شده اند. بیشتر محققین عقیده دارند که ناهنجاریهایی در عملکرد سیستم اعصاب مرکزی اتفاق می افتد که منجر به افزایش سیگنالهای طبیعی درد می شود و واکنش غیرطبیعی به استرس علایم فیبرومیالژی را ایجاد می کنند. در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
عوارض فیبرومیالژی
تغییر در پردازش حس های مختلف
بیماران مبتلا به فیبرومیالژی نه تنها بیشتر از افراد طبیعی نسبت به درد حساس هستند بلکه نسبت به صدای بلند، نور زیاد، بوها، داروها، تغییر در درجه حرارت محیط و بعضی از مواد شیمیایی نیز حساسیت زیاد نشان میدهند. این مساله را این گونه می توان شرح داد که در این بیماران استانه حس درد و حسهای دیگر نسبت به افراد طبیعی و یا قبل از بیماری تغییر کرده است.
افزایش Substance P
در مایع نخاعی بیماران مبتلا به فیبرومیالژی میزان غلظت Substance P سه برابر طبیعی است . این ماده شیمیایی احساس درد را زیاد می کند.
کاهش سروتونین
در بیماران مبتلا به فیبرومیالژی مقدار سروتونین مغز کاهش یافته و یا پردازش آن دچار اختلال می شود. سروتونین در تنظیم حس درد نقش دارد.
اختلال در محور هیپوتالاموس – هیپوفیز – آدرنال
در بیماران مبتلا به فیبرومیالژی چند اختلال در تنظیم مقدار هورمونهایی که فعالیت فیزیولوژیک بدن از جمله استرس را کنترل می کنند مشاهده شده است.
کاهش هورمون رشد
در بعضی از بیماران مبتلا به فیبرومیالژی مقدار هورمون رشد کمتر از طبیعی است. این تغییر ممکن است در پیدایش درد عضلات بعد از فعالیت نقش داشته باشد.
عوامل روانی و رفتاری
در حال حاضر اعقتاد بر این است که علت فیبرومیالژی عوامل روانی است ولی اضطراب و افسردگی که در نتیجه دردهای مزمن و خستگی به وجود می آیند به نوبه خود علایم فیبرومیالژی را بدتر کرده و یک سیکل معیوب ایجاد می کنند به طوریکه که درد، خستگی، اضطراب و عدم تطابق منجر به درد بیشتر شده و این سیکل ادامه می یابد.
علائم فیبرومیالژی
شایعترین علایم فیبرومیالژی عبارتند از:
- احساس درد و وجود نقاط دردناک
- خستگی و اختلال خواب
- سردردهای فراوان که از نوع سردردهای عضلانی و میگرنی هستند.
- اختلال های شناختی شامل کم شدن قدرت تمرکز، کم شده حافظه کوتاه مدت، عدم توانایی کافی در فکر کردن که همه یانها می تواند مربوط به کمبود خواب باشد.
- سندر روده تحریک پذیر : با علایم درد شکمی نفخ و یبوست و اسهال متناوب
- خشکی چشم و دهان
- سندرم مفصل گیجگاهی فکی که در آن درد مفصل گیجگاهی فکی (محل اتصال فک به جمجمه) وجود دارد.
- حساسیت به صداهای بلند
- حرکات غیرطبیعی و غیر قابل کنتر چشم ها
- علایم عمومی : تغییر در وزن، عدم تحمل نسبت به گرما و سرما، تعریق شبانه و ضعف
- علایم آلرژیک: حساسیت به مواد شیمیایی مختلف، گرفتگی بینی و التیاب مخاط بینی
- سندرم پای بیقرار: در این سندرم بی حسی گزگز شدن و احساس اینکه چیزی در پاها در حال خزیدن است باعث می شود که بیمار مرتب پاهای خود را حرکت دهد و این موضوع خود می تواند عاملی برای بدخوابی باشد.
- احساس ادرار داشتن و تکرر ادرار
- دوره های قاعدگی دردناک، التهاب واژن و خارش و احساس سوزش در واژن
