توفاسینیب (Tofacitinib) یک داروی خوراکی نوآورانه در حوزه روماتولوژی است که به‌عنوان یک مهارکننده‌ی JAK (Janus kinase) عمل می‌کند. این دارو برای درمان انواع بیماری‌های التهابی و خودایمنی مانند روماتیسم مفصلی، پسوریازیس، اسپوندیلیت آنکیلوزان، و کولیت اولسروز طراحی شده است.
موارد مصرف داروی توفاسینیب
- روماتیسم مفصلی (RA): توفاسینیب برای بیماران بزرگسالی که به درمان‌های دیگر، مانند داروهای بیولوژیک یا DMARDs (داروهای اصلاح‌کننده بیماری) پاسخ نداده‌اند، استفاده می‌شود.
- پسوریازیس: این دارو می‌تواند برای بیمارانی که پسوریازیس پلاکی شدید و مقاوم دارند، تجویز شود.
- اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis): به بیماران با اسپوندیلیت آنکیلوزان فعال کمک می‌کند تا التهاب و سفتی مفاصل کاهش یابد.
- کولیت اولسروز (UC): توفاسینیب برای درمان کولیت اولسروز فعال متوسط تا شدید در بیماران بزرگسال استفاده می‌شود که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده‌اند.
مکانیسم اثر
توفاسینیب از طریق مهار آنزیم‌های JAK مسیرهای التهابی را که در بیماری‌های خودایمنی فعال می‌شوند، مسدود می‌کند. با کاهش فعالیت این مسیرها، پاسخ‌های ایمنی بیش‌فعال سرکوب شده و التهاب کاهش می‌یابد.
دوزهای موجود
- دوزهای رایج:
- 5 میلی‌گرم: به‌صورت دو بار در روز (دوز استاندارد برای روماتیسم مفصلی و کولیت اولسروز).
- 11 میلی‌گرم: به‌صورت یک بار در روز برای برخی بیماران با کولیت اولسروز.
- تنظیم دوز: در بیماران با مشکلات کبدی یا کلیوی ممکن است دوز دارو کاهش یابد.
اسامی تجاری
- Alpamont: نام تجاری موجود در ایران.
- Xeljanz: نام تجاری بین‌المللی (ساخت شرکت Pfizer).
مزایای استفاده از توفاسینیب
- اثربخشی بالا: کاهش سریع التهاب و بهبود علائم در بیماران مقاوم به درمان‌های دیگر.
- فرم خوراکی: عدم نیاز به تزریق، که موجب راحتی بیشتر بیمار می‌شود.
- تنوع در موارد مصرف: مناسب برای طیف وسیعی از بیماری‌های خودایمنی.
- کاهش مصرف استروئیدها: با کنترل بهتر التهاب، نیاز به کورتیکواستروئیدها کاهش می‌یابد.
معایب و عوارض جانبی
- خطر عفونت: به دلیل سرکوب سیستم ایمنی، بیمار ممکن است به عفونت‌های جدی مانند سل یا عفونت‌های ویروسی مبتلا شود.
- عوارض خونی: کاهش تعداد سلول‌های سفید خون (لکوپنی) یا پلاکت‌ها.
- مشکلات کبدی: افزایش آنزیم‌های کبدی که نیاز به پایش مداوم دارد.
- افزایش خطر لخته‌شدن خون: ممکن است خطر ترومبوز وریدی یا شریانی را افزایش دهد.
- افزایش کلسترول: افزایش سطح LDL و HDL که نیاز به مدیریت دقیق دارد.
موارد منع مصرف
- عفونت فعال (مانند سل): استفاده از این دارو در بیمارانی با عفونت‌های کنترل‌نشده خطرناک است.
- نارسایی کبدی شدید: دارو ممکن است کبد را تحت فشار بیشتری قرار دهد.
- حساسیت به دارو: در صورت واکنش آلرژیک به توفاسینیب، استفاده ممنوع است.
- بارداری و شیردهی: به دلیل خطرات برای جنین و نوزاد، مصرف این دارو توصیه نمی‌شود.
آزمایش‌های لازم پیش و در حین درمان
- آزمایش خون کامل: برای پایش سلول‌های خونی و وضعیت ایمنی.
- آزمایش‌های کبدی: برای بررسی عملکرد کبد.
- آزمایش‌های عفونت: ارزیابی برای عفونت‌هایی مانند سل قبل از شروع درمان.
- آزمایش‌های چربی خون: برای کنترل تغییرات در سطح کلسترول.
موارد احتیاطی در مصرف توفاسینیب
- پایش مداوم: بیماران باید به‌صورت منظم توسط پزشک ارزیابی شوند.
- قطع درمان: در صورت بروز عفونت شدید، باید درمان متوقف شود.
- استفاده همزمان با داروهای دیگر: تداخلات دارویی باید با دقت بررسی شوند.
نتیجه‌گیری
توفاسینیب یک گزینه مؤثر و نوین برای درمان بیماری‌های خودایمنی است که با کاهش التهاب و بهبود علائم بیماری، کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشد. بااین‌حال، عوارض و خطرات بالقوه این دارو نیازمند پایش مداوم و رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشکی است.
برای بیماران مبتلا به بیماری‌های مقاوم به درمان، توفاسینیب می‌تواند راهی برای کنترل علائم و بازگشت به زندگی روزمره باشد. در انتخاب این دارو، مشورت با پزشک متخصص و بررسی دقیق شرایط بیمار بسیار ضروری است.
